Uzay çalışmaları sonucunda oluşan kirliliğin sebepleri nelerdir? Nasıl önlenir?

Uzay çalışmaları sonucunda oluşan kirliliğin sadece Dünya boyutu yok. Aynı zamanda uzay boyutu da var. Uzayda da bir kirlilik yaratıyoruz. Ben bu noktaya dikkat çekmek istiyorum. Özellikle yörüngeye yerleştirilen uyduların imha edilmesiyle veya kaza geçirmesiyle ortalığa dağılan aracın parçaları, katı yakıt, kamera, vida, ıvır zıvır vs. Dünyanın çevresinde dönmeye devam ediyor.

2009 yılında Dünya yörüngesindeki bir sürü uydudan biri olan Iridium 33, 11 yıllık ömrünü ölü bir uydu olan Cosmos 2251 ile çarpışarak sonlandırdı. Bu olay, Çin'in 2007'de anti-uydu silah testi için Fengyun-1C aracını parçalamasından sonra gerçekleşti. Çin'in bu testi 10 cm'den daha büyük 2000 parça çöpün ve 1 cm'den daha büyük 35000 parça çöpün uzaya dağılmasına sebep oldu. Bu iki olay 700-1000 km yükseklikteki obje sayısını 3 katına çıkardı.

İnsanın uzaydaki kalıntılarıyla ilgli bir grafik

Uzay çalışmaları arttıkça bu kirlilik de artıyor. Bu çöpler bir sürü çalışmada kullanılacak başka uyduların da yörüngeye yerleştirilmesini engelliyor. Yörünge hızı olan yaklaşık 8 km/sn ile hareket eden bir cisim 1 cm olsa bile yöründeki uyduya çarpıp onu saptırabilir. Çarpışma ihtimali arttığı için de çöp, daha fazla çöp ortaya çıkmasına sebep olur (bkz - Kessler sendromu). ESA (European Space Agency) ya göre son 10 yolda çarpışma uyarılarının sayısında 10 kat bir artış olmuş.

Yörüngedeki en büyük uydulardan biri olan Envisat'ın 2016-2018 arası yakıtı bitecek. O zaman bu uydu devasa bir çöp haline gelecek. Bakalım o başımıza ne gibi sorunlar çıkaracak.

Yörüngedeki çöpün bir bilgisayar simülasyonu

Kessler sendromuKessler etkisi 70'lerden bu yana tartışılan bir konuydu. Ama 2009'da biraz korkutucu bir şekilde gerçek oldu.  Rus askeri haberleşme uydusu Cosmos 2.251, Amerikan haberleşme uydusu olan Iridium 33 ile çarpıştı. Ortaya saçılan binlerce parçacık üzerine NASA ve diğer uluslararası kuruluşlar ileriye dönük plan geliştirmeye başladılar. Lazerle bu parçaları vurmak gb... Aksi halde bu durum uzayda astronotlar ve uzay seyahatleri için de büyük bir risk oluşturacak