Türkiye-Yunanistan nüfus mübadelesi
Aslında tarih yarın değil ama pek çok dernek yarın anma yapacağı için bende bugünden kaleme almak istedim. Kutlama diyemiyoruz.Çünkü Mübadele tarihte eşi olmayan acılarla dolu bir süreç... Ben de 3. Lozan Mübadiliyim. O günün acılarını hatırlayan 1. kuşak sayısı artık bir elin parmakları kadar. Bu konu ile ilgili 10.000lerce sayfalık yazı yazılabilir,ben kısaca konuyu ayrıntılı bilmeyenler için özetlemeye çalıştım. Eksiklerim için şimdiden özür dilerim.
http://www.egehabercisi.com/makale/muzaffer-donmez/turkiye-yunanistan-nufus-mubadelesi/111.html
Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi veya Değişimi, 1923 yılında Lozan Barış Antlaşması'na ek protokol uyarınca Türkiye ve Yunanistan'ın kendi ülkelerinin yurttaşlarını din esası üzerine zorunlu göçe tabi tutmasına verilen addır. Bu uygulamaya Lozan Antlaşması sırasında karar verildiği için kısaca Lozan Mübadelesi de denir. Göçe tabi tutulan kişilere ise mübâdil denir. Mübadele ile 1.200.000 Ortodoks Hıristiyan Rum Anadolu'dan Yunanistan'a, 500.000 Müslüman Türk de Yunanistan'dan Türkiye'ye göç etmek zorunda kalmıştır. Mübadele kapsamına giren kişiler ile mübadele kapsamına girmeyen kişiler arasındaki ayrımın ana kıstası ırk ya da dil değil din olduğu için Rum denilenlerin arasında, Türkçe'den başka dil bilmeyen ve konuşmayan Türk Ortodoks Hıristiyan Gagavuzlar ile Karamanlı Ortodokslar, Yunanistan'dan gelen Müslümanların arasında da Türklerin yanında Drama, Kavala, Karacaova ve Kesriye'den gelen Bulgarca ve Makedonca konuşan Pomaklar, Romence konuşan Ulahlar, Rumca (Yunanca) konuşan Patriyotlar ve kendi dilleriyle konuşan Arnavutlar da bulunmuşlardır. Türkiye-Yunanistan nüfus mübadelesi kapsamında Türkiye'de sadece İstanbul kenti ile Gökçeada ve Bozcaada'da oturan Rumlar, Yunanistan'da ise sadece Batı Trakya Türkleri mübadeleden muaf tutulmuşlardır. Mübadelede Drama, Girit, Kavala, Selanik, Vodina ve Yanya'dan Türkiye'ye gelen nüfus Doğu Trakya ve Batı Anadolu'da Rum azınlığın ayrılışı ile boşalan yerlere iskan edilmişlerdir. Mübadillerin yoğun olarak iskan edildikleri şehirler Adana, Balıkesir, Bilecik, Bursa, Çanakkale, Edirne, İstanbul, İzmir, Kırklareli, Kocaeli, Manisa, Mersin, Samsun ve Tekirdağ idi. Değişimin çok büyük bir bölümü 1923-1924 yıllarında gerçekleşmiş, ancak geriye kalan az sayıda olayda 1930 İnönü-Venizelos sözleşmesine dek zorunlu göç uygulamasına devam edilmiştir. Zorunlu göç gerek Türk, gerek Yunan ekonomisinde yaklaşık 20 yıl süren ağır bir krize yol açmıştır.
Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi veya Değişimi, 1923 yılında Lozan Barış Antlaşması'na ek protokol uyarınca Türkiye ve Yunanistan'ın kendi ülkelerinin yurttaşlarını din esası üzerine zorunlu göçe tabi tutmasına verilen addır. Bu uygulamaya Lozan Antlaşması sırasında karar verildiği için kısaca Lozan Mübadelesi de denir. Göçe tabi tutulan kişilere ise mübâdil denir. Mübadele ile 1.200.000 Ortodoks Hıristiyan Rum Anadolu'dan Yunanistan'a, 500.000 Müslüman Türk de Yunanistan'dan Türkiye'ye göç etmek zorunda kalmıştır. Mübadele kapsamına giren kişiler ile mübadele kapsamına girmeyen kişiler arasındaki ayrımın ana kıstası ırk ya da dil değil din olduğu için Rum denilenlerin arasında, Türkçe'den başka dil bilmeyen ve konuşmayan Türk Ortodoks Hıristiyan Gagavuzlar ile Karamanlı Ortodokslar, Yunanistan'dan gelen Müslümanların arasında da Türklerin yanında Drama, Kavala, Karacaova ve Kesriye'den gelen Bulgarca ve Makedonca konuşan Pomaklar, Romence konuşan Ulahlar, Rumca (Yunanca) konuşan Patriyotlar ve kendi dilleriyle konuşan Arnavutlar da bulunmuşlardır. Türkiye-Yunanistan nüfus mübadelesi kapsamında Türkiye'de sadece İstanbul kenti ile Gökçeada ve Bozcaada'da oturan Rumlar, Yunanistan'da ise sadece Batı Trakya Türkleri mübadeleden muaf tutulmuşlardır. Mübadelede Drama, Girit, Kavala, Selanik, Vodina ve Yanya'dan Türkiye'ye gelen nüfus Doğu Trakya ve Batı Anadolu'da Rum azınlığın ayrılışı ile boşalan yerlere iskan edilmişlerdir. Mübadillerin yoğun olarak iskan edildikleri şehirler Adana, Balıkesir, Bilecik, Bursa, Çanakkale, Edirne, İstanbul, İzmir, Kırklareli, Kocaeli, Manisa, Mersin, Samsun ve Tekirdağ idi. Değişimin çok büyük bir bölümü 1923-1924 yıllarında gerçekleşmiş, ancak geriye kalan az sayıda olayda 1930 İnönü-Venizelos sözleşmesine dek zorunlu göç uygulamasına devam edilmiştir. Zorunlu göç gerek Türk, gerek Yunan ekonomisinde yaklaşık 20 yıl süren ağır bir krize yol açmıştır.
1923 ile 1927 yılları arasında illere göre iskan edilmiş mübadil sayıları.[]
| ||||||||||
İl
|
Mübadil sayısı
|
İl toplam nüfusu (1927)
| ||||||||
Adana
|
8,440
|
227.718
| ||||||||
Çanakkale
|
11.638
|
181.753
| ||||||||
Isparta
|
1.175
|
144.437
| ||||||||
Mersin
|
3.330
|
119.107
| ||||||||
Afyon
|
1.045
|
259.377
| ||||||||
Cebeli Bereket
|
2.944
|
107.694
| ||||||||
İstanbul
|
36.487
|
794.444
| ||||||||
Muğla
|
4.968
|
175.390
| ||||||||
Aksaray
|
3.286
|
127.031
| ||||||||
Çorum
|
1.570
|
247.926
| ||||||||
İzmir
|
31.502
|
526.065
| ||||||||
Niğde
|
15.702
|
166.056
| ||||||||
Amasya
|
3.844
|
114.884
| ||||||||
Denizli
|
2.728
|
245.048
| ||||||||
Kars
|
2.512
|
204.846
| ||||||||
Ordu
|
1.248
|
202.354
| ||||||||
Ankara
|
1.651
|
404.720
| ||||||||
Diyarbakır
|
484
|
194.316
| ||||||||
Kastamonu
|
842
|
336.501
| ||||||||
Samsun
|
22.668
|
274.065
| ||||||||
Antalya
|
4.920
|
204.372
| ||||||||
Edirne
|
49.441
|
150.840
| ||||||||
Kayseri
|
7.280
|
251.370
| ||||||||
Şanlıurfa
|
290
|
203.595
| ||||||||
Artvin
|
46
|
90.066
| ||||||||
Elazığ
|
2.124
|
213.777
| ||||||||
Kırklareli
|
33.119
|
108.989
| ||||||||
Şebinkarahisar
|
5.879
|
108.735
| ||||||||
Aydın
|
6.630
|
212.541
| ||||||||
Erzincan
|
116
|
132.325
| ||||||||
Kırşehir
|
193
|
126.901
| ||||||||
Sinop
|
1.189
|
169.965
| ||||||||
Balıkesir
|
37.174
|
421.066
| ||||||||
Erzurum
|
1.095
|
270.426
| ||||||||
Kocaeli
|
27.687
|
286.600
| ||||||||
Sivas
|
7.539
|
329.551
| ||||||||
Bayazıt
|
2.856
|
104.586
| ||||||||
Eskişehir
|
2.567
|
154.332
| ||||||||
Konya
|
5.549
|
504.384
| ||||||||
Tekirdağ
|
33.728
|
131.446
| ||||||||
Bilecik
|
4.461
|
113.660
| ||||||||
Gaziantep
|
1.330
|
215.765
| ||||||||
Kütahya
|
1.881
|
302.436
| ||||||||
Tokat
|
8.218
|
263.063
| ||||||||
Bitlis
|
3.360
|
90.631
| ||||||||
Giresun
|
623
|
165.033
| ||||||||
Malatya
|
76
|
306.882
| ||||||||
Trabzon
|
404
|
290.303
| ||||||||
Bolu
|
194
|
218.246
| ||||||||
Gümüşhane
|
811
|
122.231
| ||||||||
Manisa
|
13.829
|
374.013
| ||||||||
Van
|
275
|
75.329
| ||||||||
Burdur
|
448
|
83.614
| ||||||||
Hakkari
|
310
|
24.980
| ||||||||
Maraş
|
1.143
|
186.855
| ||||||||
Yozgat
|
1.635
|
209.474
| ||||||||
Bursa
|
34.543
|
401.595
| ||||||||
Hatay
|
1.037
| |||||||||
Mardin
|
200
|
183.471
| ||||||||
Zonguldak
|
1.285
|
268.909
| ||||||||
Türkiye
|
456.720
|
13.648.270
| ||||||||
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder